Varens: de onderhoudsvrije groenmakers

Stiekeme varens

Varens hebben geen bloemen en zaden, dus… hoe planten zij zichzelf voort? Dat doen ze min of meer ‘in het geheim’. Varens produceren namelijk miljoenen sporen en deze zijn zo licht, dat ze eenvoudig door de wind kunnen worden meegevoerd. Overal waar ze landen, groeien weer nieuwe varens. Zo zal de voorjaarsbries – zonder dat wij er erg in hebben – weer heel wat sporen over ons land verspreiden en kan de varen zich eenvoudig voortplanten.
Juist voor moeilijke plekken
Er bestaan geen geschiktere planten voor het verfraaien van moeilijke schaduwhoekjes dan varens. De noordkant van uw huis, een hoekje onder de bomen,… in elke tuin is wel een plek te vinden waar varens kunnen groeien. Zo lang het maar schaduw- en humusrijk is. Door houtsnippers en oud blad te vermengen met de aarde, ontstaat een humusrijke bodem. Dat is goede voeding voor de varen, en ook nog eens een goede isolatielaag voor de winter.

Licht en vocht

Varens hebben ook zonlicht nodig. In de natuur vinden we varens dan ook vaak aan de rand van een bos of op een open plek waar boombladeren het licht filteren dat op de varens valt. De meeste varens houden niet van de felle middagzon; liever hebben ze het nog niet zo warme zonnetje van de ochtend of de namiddag. Varens hebben veel behoefte aan vocht. Simpelweg een paar stenen tussen de planten in leggen is al voldoende om de grond daaronder vochtig te houden. Een tuinpad van tegels geeft hetzelfde effect.
Onderhoudsarm, vooral genieten

Varens zijn makkelijke, onderhoudsarme tuinplanten. Zo hoeft u ze niet te snoeien; hooguit in het voorjaar de oude bladeren afknippen voordat de nieuwe krullen verschijnen. U kunt het blad gewoon laten liggen, het verteert snel en is goede voeding voor de plant. Verder heeft de varen weinig of geen last van slakken en ander ongedierte, dus u hoeft geen beschermingsmiddelen te gebruiken. Eenmaal per jaar een laagje compost op de grond rondom de plant is voldoende om de varen te voeden. Deze plant is er dus vooral om van te genieten. Met name in het voorjaar is er veel moois te zien, als de nog opgerolde varenbladen in korte tijd uitrollen tot een prachtig, nieuw varenblad. Ook in de zomer is er altijd iets te zien: ook dan maakt de plant nieuwe bladen aan.
Welk type past bij u? 

Voor de tuin zijn verschillende soorten varens populair. Denk bijvoorbeeld aan de kleine Eikvaren (Polypodium vulgare) met donkergroen gevederd, dof blad en rode sporen aan de onderkant. Deze inheemse varen is heel sterk, maar groeit niet zo snel. De Dubbelloofvaren (Blechnum spicant) is een wintergroene varen met platliggende, frisgroene bladeren. De jonge, nog opgerolde bladen zijn vaak rood van kleur. De Osmunda regalis is indrukwekkend; hij wordt niet voor niks Koningsvaren genoemd. Deze plant wordt bijna een meter hoog en onderscheidt zich met een prachtige, goudgele herfstkleur. De Koningsvaren gedijt vooral goed in de schaduw tot halfschaduw en in een humusrijke bodem. Polystichum aculeatum wordt ongeveer 40-50 cm hoog en is wintergroen. Deze stijve naaldvaren komt in Nederland in het wild zeldzaam voor en staat zelfs op de Rode Lijst van in Nederland verdwenen en bedreigde planten. De Niervaren (Dryopteris) heeft fijne, donkergroene, decoratieve bladeren. De onderzijde is lichter van kleur dan de bovenzijde. Deze varenfamilie heeft ook wintergroene variëteiten en is bovendien prachtig op pot.

Een vochtige tuin met veel schaduw, een droge tuin met halfschaduw, een strakke structuur of juist een natuurlijke tuin… voor elk type tuin is wel een passende varen te vinden. April is de maand van de varen, ontdek welke varens het beste bij uw tuin passen.